100 ปี แห่งการสิ้นพระชนม์ สมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระยาวชิรญาณวโรรส (100th Anniversary of the Death of His Royal Highness Prince Vajirananavarorasa) : ผู้วางรากฐานการศึกษาสมัยใหม่และการศาสนา

วันที่ 12 เมษายน เป็นวันคล้ายวันประสูติสมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระยาวชิรญาณวโรรส สมเด็จพระสังฆราชพระองค์ที่ 10 ของไทย 

พระนามเดิม พระองค์เจ้ามนุษยนาคมานพ เป็นพระราชโอรสในพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 4 กับเจ้าจอมมารดาแพ พระสนมเอก ทรงผนวชเป็นพระภิกษุและมั่นคงในสมณเพศโดยตลอด จนได้รับสถาปนาเป็นสมเด็จพระมหาสมณเจ้าในรัชกาลที่ 6 

พระกรณียกิจสำคัญของสมเด็จพระมหาสมณเจ้ามีมากมายทั้งทางโลกและทางธรรม ที่สำคัญยิ่งได้แก่ การจัดการศึกษาและคณะสงฆ์ สนองพระราชประสงค์พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 5 ในการปฏิรูปแผ่นดินสยาม ทรงจัดตั้งและวางแนวทางการจัดการศึกษาตามวัดในหัวเมืองต่าง ๆ ทำให้การศึกษาเจริญขึ้นอย่างรวดเร็ว สอดคล้องต่อการพัฒนาบ้านเมือง อีกทั้งยังทรงวางแบบแผนการปกครองและการศึกษาของคณะสงฆ์ ซึ่งมีผลมาจนกระทั่งปัจจุบัน 

พระนิพนธ์ต่าง ๆ ของสมเด็จพระมหาสมณเจ้ามีมากมาย ทั้งทางศาสนา มานุษยวิทยา ประวัติศาสตร์ และโบราณคดี เช่น นวโกวาท พุทธประวัติ พระมหาสมณวินิจฉัย พระประวัติตรัสเล่า พระธรรมเทศนามงคลวิเสสกถา ศาสนสุภาษิต รายงานตรวจการคณะสงฆ์ ฯลฯ มีทั้งที่สร้างความรู้ใหม่ วินิจฉัยความรู้เก่าด้วยหลักฐานและมุมมองแบบใหม่ อธิบายขยายความรู้ให้เหมาะแก่คนกลุ่มต่าง ๆ นอกจากนี้ งานพระนิพนธ์ยังมีคุณค่าเป็นแหล่งอ้างอิงและหลักฐานทางประวัติศาสตร์สำหรับใช้ศึกษาเรื่องราวทางการเมือง ศาสนา และภูมิปัญญาของสยามด้วย 

สมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระยาวชิรญาณวโรรสสิ้นพระชนม์เมื่อวันที่ 2 สิงหาคม พุทธศักราช 2464 สิริพระชันษา 61 ปี 

จวบจนบัดนี้ครบรอบ 100 ปีนับแต่วันสิ้นพระชนม์ พระเกียรติคุณยังเป็นที่ประจักษ์แจ้งอยู่มิรู้เสื่อมสูญ องค์การศึกษา วิทยาศาสตร์ และวัฒนธรรมแห่งสหประชาชาติ (UNESCO) ร่วมกับรัฐบาลไทย ทราบตระหนักถึงพระกรณียกิจต่างๆ โดยเฉพาะอย่างยิ่งการขยายการศึกษาให้ทั่วถึงและเท่าเทียมเป็นประเทศแรกๆ ในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ จึงได้ประกาศเฉลิมพระเกียรติคุณเนื่องในโอกาสครบรอบ 100 ปีแห่งการสิ้นพระชนม์ของสมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระยาวชิรญาณวโรรส (100th Anniversary of the Death of His Royal Highness Prince Vajirananavarorasa, 1860-1921)